KONFERENCA NDERKOMBETARE MBI
GRATE NE FIZIKE
MBAJTUR NE UNESCO, PARIS ,FRANCE
7—9 MARS 2002
REZOLUTA E KONFERENCES
HYRJE
Fizika luan nje rol kycsor ne kuptimin e botes , ne te cilen jetojme dhe fizikantet
kontribojne fuqishem ne zhvillimin ekonomik te saj . .Njohurite dhe aftesite e
fizikaneve per zgjidhjen e problemeve , jane esenciale ne te gjitha fushat e zhvillimit
te shoqerise. Per te ndjekur ndryshimet e sotme te shpejta te botes teknologjike,cdo
vend duhet te arrije nje nivel te larte arsimimi te grave dhe burrave, ne menyre qe
ata te angazhohen plotesisht ne marrjen e vendimeve te rendesishme , per
mireqenien e tyre.Keshtu , pa dyshim njohurite e fizikes jane nje pjese e
rendesishme e njohurive te pergjitheshme per cdo qytetar dhe avancimi Fizikes
eshte nje sfide intelektuale ,e cila duhet te perballohet si nga burrat dhe ngs grate
,duke marre parasysh si ndryshimet ashtu edhe afrimet e pergjitheshme ndermjet
tyre.Sot gruaja mundet dhe kontribon nepermjet Fizikes , ne mireqenien e
njerezimit,por vetem ne nje numur te vogel..Grate jane nenvleresuar si 'nje rezerve
intelektuale.'.Vetem kur gruaja te mare pjese plotesisht si kerkuese ne laborator,si
udheheqese shkencore dhe mesuesese , si hartuese e politikave te ndryshme ,vetem
atehere ajo do t'a ndjeje vehten nje partnere te barabarte , ne nje shoqeri teknologjike.
Idete e kesaj rezolute ,kane per qellim te sjellin sa me shume gra ne fushen e
fizikes dhe ne vendet drejtuese te saj. Ato u aprovuan njezeri nga 300 Fizikane nga
65 vende te botes ,te cilat ndoqen Konferencen e pare Nderkombetare te Grave ne
Fizike , te mbajtur ne Paris, France,nga data 7-9 Mars 2002.Cdo vend ka specifikat e tij
ne kete drejtim ,por idete e Rezolutes jane me se aktuale per te gjitha vendet e botes.
1)Rezolute drejtuar shkollave dhe sponsorave te tyre qeveritare!
Vajzave duhet t'u jepen te njejtat mundesi dhe i njejti inkurajim si dhe djrmve , per te
mesuar fiziken ne shkolle. Kur prinderit dhe mesuesit i inkurajojne vajzat , kjo ju
forcon atyre besimin ne vetvehte dhe i ndihmon ato te perparojne. Ne metodat dhe
tekstet mesimore per lenden e Fizikes , te perfshihen edhe materjale ndihmese , per te
shtuar interesin e vajzave per Fiziken dhe per te shpejtuar suksesin e tyre.Studimet
kane treguar se vajzat e reja kane nje deshire te forte per te ndihmuar ne
permiresimin e jetes se njerezve dhe prandaj eshte e rendesishme , qe atyre t'u jepet
mundesia , per te njohur menyrat se si Fizika te ndikoje pozitivisht ne shoqeri.
2)Rezolute drejtuar universiteteve.
2-1Studentet
Universitetet duhet te ekzaminojne politiken dhe peocedurat e tyre per te siguruar
dhenien e mundesive te njejta per sukses , si vajzave studente ,ashtu dhe djemve.Te
gjitha politikat qe krijojne diskriminim duhet te lihen menjane dhe te adaptohen politika
, qe promovojne perfshirjen e gjitheaneshme te studenteve.
Praktikat qe mund te adoptohen jane:
-Te perdoret gjeresisht perafrimi interdisiplinor per Fiziken
-Te sigurohen fleksibilitete, natyrisht brenda kritereve te vendosura ne universitet
-Te sigurohet nje pjesmarje sa me shpejte ne kohe ne kerkimin shkencor
-Te futet sistemi i mentorimit ,
-T'u ekspozohet studenteve kontributi i rendesishem i Fizikes ne shkencat e tjera si
mjeksi ,industri dhe ne permiresimin e kualitetit te jetes se perditeshme.
Adoptimi i ketyre praktikave do te japi nje efekt te rendesishem pozitiv tek grate e reja
,te cilat shpesh e ndjejne vehten te izoluar dhe jo te mire pritur ne Fizike.
2-2 Fakulteteve
Studimet e fundit kane treguar qe edhe ne institucionet kerkimore te niveleve te larta ,
grate shkencetare nuk jane trajtuar ndershmerisht , ne karahasim me koleget e tyre burra
Kjo eshte e rezikeshme , jo vetem per grate ne dhkence ,por edhe per shkencen ne
pergjithesi.Universitetet duhet te ekzaminojne dhe te transmetopjne politike dhe praktika ,
qe synojne dhe promovojne barazi. Eshte me rendesi kyce qe Universitete te garantojne
mekanizma transparente dhe te ndershme ,ne rekrutimin dhe promovimin e grave
.Elemente shtese te rendesishem per sukses jane kompletimet ne fondet e kerkimit
shkencor si dhe lehtesi dhe kohe te mjaftueshme per kerkim..
Familja nuk duhet te behet pengese per pjesmarjen e grave ne karrieren shkencore .Nje
ambjent familiar miqesor ,i cili siguron lehtesi ne perkujdesjen ndaj femijeve ,orar pune
fleksibel dhe nje mundesi te krijuar nga punedhenesi per nje balancim te karieres me
familjen do te conin ne nje kariere te sukseseshme .
Duket qe udheheqja e unuversiteteve eshte dominuar nga burrat,Eshte e nevojshme qe
grate te perfshihen ne udheheqien e departamenteve te Fizikes dhe te Universiteteve
,vecanerisht te perfshihen ne komitetet qe bejne politikat kyce .Grate duhet te
influencojne ne keto politika qe kontrollojne fatin e tyre Eshte shume e rendesishme per
grate e reja fizikane te shohin gra te suksesesheme ,aktive ne kerkim ,mesimdhenie dhe
udheheqje.
3)Rezpolute drejtuar Instituteve Kerkimore .
Institutet Kerkimore do te perfitojne nga politikat qe lejojne gruan shkencetare te jete e
sukseseshme .Drejtuesit e Instituteve duhet te zbatojne politika qe sigurojnr barazine e
gjinive .Ata duhet te perpiqen te sigurojne praktika miqesore ndaj grave,si lehtesi ne
ritjen e femijve dhe orar pune fleksibel. Studimet tregojne se shqetesim kryesor per
gruan mbetet balancimi i karieres me jeten familjare Nuk duhet lejuar qe krijimi i
familjes dhe i femijve nga nje grua , t'a pengoje ate ne pjesmarjen e sukseseshme ne
kerkimin shkencor .
4)Rezolutr drejtuar laboratoreve industriale.
Laboratoret industriale do te perfitojne nga politikat qe lejojne gruan shkencetare te jete
e sukseseshme .Manaxheret industruiale dhe drejtuesit kerkimore duhet te perpiqen qe
politikat ,qe sigurojnr barazi gjinore te jene te adoptueshme dhe jo te sforcuara. Shpesh
here polotikat e gabuara ne kete drejtim, jane bere shkak per nderprerjen e karieres se
nje gruaje.Menaxheret industriale duhet te luajne nje rol te rendesishem ne sigurimin e
nje lehtesimi ne ritjen e femijve dhe nje kohe pune fleksibel per te gjitha grate. Analizat e
vazhdueshme tregojne se nje perkujdesje e vemendeshme per grate , i lejon ato te
balancojne karieren me jeten familiare . .
5)Rezolute drejtuar shoqatave shkencore .
Shoqatat shkencore dhe profesionale duhet te luajne nje rol te madh ne ritjen e numrit
te grave te sukseseshme ne Fizike. C'do shoqate duhet te kete nje komitet ose nje
grup pune, qe te jete pergjegjes per politikat qe synojne realizimin e ketij qellimi.. dhe i
cili te beje rekomandimet e duhura .Gjerat minimale qe keto shoqata duhet te
realizojne jane :
-Te punojne me organizata te tjera dhe te mbledhin te dhena statiatikore per
pjesmarjen e grave ne Fizike ne te gjitha nivelet
-Te identifikojne grate fizikane dhe t'i publikojne ato.
-Te perfshijne grate ne keto komitete apo grupe pune dhe t'i angazhojne ato si te
ftuara , ne takime dhe konferenca
-Te perfshijne grate ne bordet botuese te gazetave dhe te revistave te shoqatave te
ndryshme.
6)Rezolute drejtuar qeverise.
Fizika luan nje rol kyc ne te kuptuarit e botes ne te cilen jetojme dhe Fizikanet
kontribojne fuqishem ne zhvillimin ekonomik dhe kulturor ,si dhe ne mireqenien e
popujve.Per kete arsye eshte ne interesin e seicilit komb ,te siguroje arsimim te forte ne
Fizike per te gjithe qytetaret e tij dhe te mbeshtese edukimin e avancuar dhe kerkimin
shkencor.Qeverite duhet te sigurojne qe grate te kene te njejtst shanse ne arsimim
dhe ne kerkimin shkencor ashtu si dhe burrat .Qeveria duhet te japi fonde te vecanta
per Organizatat dhe Institucionet ,te cilet e bejne barazine gjinore pjese te politikes se
tyre.
7) Rezolute drejtuar Agjensive te fondeve (Bursave)
Agjensite te cilat afrojne fonde per kerkim shkencor , luajne nje rol kyc ne suksesin
individual te shkencetareve si dhe ne suksesin e shkences ne teresi .Per te siguruar
qe grate te perfitojne njesoj si dhe burrat nga keto fonde ,te gjitha konkurimet ne
kete drejtim duhet te jene , duhet te jene te qarta .Grate duhet te perfshihen ne
komitetet drejtuese te ketyre agjensive .Kufizimet ne moshe dhe zvarritjet ne kohe
per marjen e fondeve perkatese , gjera te cilat perbejne disavantazhe serioze per
grate, te cilat kujdesen edhe per familjen ,duhet te rishikohen. Agjensite e fondeve
duhet te kene nje statistike te regullt gjinore ,ku te perfshihen informacione mbi
perpjestimin dhe kualifikimin e burrave dhe grave qe aplikojne dhe marrin fonde .
8) Rezolute drejtuar IUPAP
IUPAP eshte nje Organizate Internacionale e Fizikaneve dhe si e tille ushtron nje
influence te konsiderueshme ne komunitetin e fizikes, permes vendimeve dhe
aktiviteteve te saj. IUPAP duhet te ekzaminoje gjithashtu veprimet e veta ,per t'u
siguruar nese ato kontribojne ne rritjen e numrit te grave ne Fizike , si dhe suksesin e
tyre.Do te ishte e rendesishme per IUPAP nese ajo do t'i komunikoje rezultatet e
kesaj konference organizatave shkencore nderkombetare te fushave te tjera. Ne
zgjedhjen e Keshillit Ekzekutiv te IUPAP dhe te antareve te komisionit do te
vendosen procedura qe sigurojne nje perfshirje te plote te grave. IUPAP sponzorizon
nje numur te konsiderueshem konferencash nderkombetare .Kriter per nje
sponzorizim do te jete demonstrimi qe grate jane perfshire plotesisht . IUPAP do t'ju
kerkoje organizatoreve te konferencave, te raportojne mbi shperndarjen gjinore te te
ftuarve. IUPAP do te vazhdoje aktivitetin e grupit te punes 'Grate ne Fizike' dhe do
t'a fuqizoje ate ,ne menyre qe te krijohet nje komitet nderkombetar me antare te sa
me shume vendeve. Se fundi ky grup do te hedhe bazat e nje rjeti , i cili te mund te
vazhdoje punen per rritjen e numrit dhe te suksesit te grave ne Fizike.
.